Paratoner Ölçümü & Raporu
Elektrik hayatımızın vazgeçilmezi. Bugün yaptığımız pek çok işte elektrik enerjisini kullanarak hem zamandan hem bedensel çabadan tasarruf edebiliyor ve işlerimizi daha hızlı ve pratik halledebiliyoruz Elbette elektriğin doğal hali olan yıldırımlar ve şimşekler çoğu zaman hayatımızdaki işlerimize engel olabilecek hatta bazen ölümcül sonuçlar doğurabilecek kazalara neden olabiliyor. İşte hayatımızda beklenmedik yıldırım ve şimşek kazalarına karşı bu doğal elektrik akımını ölçen ve bunu bünyesinde emerek absorbe eden sistemler paratoner sistemleridir. Günümüzde paratoner sistemleri pek çok yapı, kurum, bina ve iletkenliğe müsait her alanda kullanılmaktadır. Ayrıca paratonerlere uçakların kanatlarında, trenlerde ve metal taşıma araçlarında rastlamak mümkün.
Paratoner ölçümü yaparken yer seviyesinin üstündeki test klemensinden direnç megeri kullanılarak direnç ölçümü yapılır ve eğer ölçülen değer 10 Ohm’dan daha yüksek çıkarsa paratonerin yeniden bakıma alınması ve üzerindeki çubuk sayısının arttırılması gerekir. Paratoner ölçümü sırasında mevcut paratoner üzerinde pek çok akım ve bağlantı noktası bulunmaktadır. Paratoner ölçümü yapan mühendis veya teknisyenin mutlaka bu akım noktalarını tek tek kontrol etmesi , her biri için direnç ölçüm cihazları ile ölçüm yapması, fazlalık veya eksiklik durumunda paratoneri bakımı alarak ideal iletkenlik durumuna çekmesi gerekmektedir.
Paratoner topraklaması yapılırken ölçümü yapan mühendis veya teknisyenin mutlaka gerekli güvenlik koşullarını sağlıyor olması ve iş güvenliği için emniyetin sağlayacak tüm kriterleri yerine getiriyor olması gerekmektedir. Paratonerler, bulundukları bina veya yapının üzerinde biriken yoğun elektrik akımını parçalayarak her iki taraf içinde negatif yüklerin bir kısmını toprağa bir kısmını havaya dağıtan riskli ve güçlü sistemlerden bir tanesidir. Bu yüzden paratoner topraklaması yapan teknisyenin mutlaka topraklama hattındaki iniş iletkeninin sağlıklı bir şekilde toprağa iniyor olmasını ve yukarıda kalan elektrik enerjisinin de sağlıklı bir şekilde havaya dağılıyor olduğunu doğrulaması gerekmektedir. Herhangi bir sebepten dolayı paratoner ölçümü sırasında eğer paratoner iniş iletkeni doğru bir şekilde toprağa aktaramıyor veya dağıtamıyorsa, paratonerin derhal bakıma alınması, üzerindeki metal çubukların tek tek incelenmesi ve hasarlı kısımların tespit edilerek yenileri ile değiştirilmesi gerekmektedir. Bakımı yapılan paratoner yeniden test aşamasında tabii tutularak iniş iletkeni toprağı doğru bir şekilde ilettiği kontrol edildikten sonra paratoner hakkındaki rapor hazırlanır.
Binamızda veya kurumumuzda kullandığımız paratonerlerin her yıl düzenli olarak bir defa ölçülmesi ve raporunun Elektrik Mühendisleri Odası’na bildirilmesi gerekmektedir. Günümüzde paratoner ölçümü EMO’ya bağlı mühendisler tarafından yapılarak rapor ilgili kuruma gönderilmektedir. Paratoner ölçümüne tabi tutulan 2 çeşit paratoner tipi bulunmaktadır. Bunlar faraday kafesi ve aktif paratonerdir.
- Faraday Kafesi: Faraday kafesi basit mantıkta çalışan paratoner sistemlerinden bir tanesidir. Genel olarak çalışma mantığı belli bir alanı hacimleyerek, hacimledikleri bu alanı dışarıdan gelecek tüm akımlara karşı koruma mantığı üzerine çalışmaktadır. Faraday kafesi kesintisiz iletkenden meydana gelir ve hacmine alıp koruduğu nesneyi tamamen sarar.
- Aktif Paratoner: Radyoaktif paratonerlerin yasaklanması ile günlük hayatımızdaki pek çok bina ve işletmenin korunması aktif paratonerler tarafından sağlanmaktadır. Aktif paratonerin çalışma mantığı genellikle üzerinde bulunduğu sivri kısım sayesinde elektrik iletkenliği sağlar. Çoğunlukla aktif paratonerleri, bulunduğu kurum ve binaların en yüksek ve en tepe noktasında görebiliriz.